Gerecycled garen, Hoe wordt dat verkregen? En hoe hergebruikt is het garen eigenlijk?
Hoe verkregen
Er zijn heel veel verschillende soorten gerecycled garen die allemaal anders gemaakt worden. Ik zal dit keer dan ook per garen wat ik heb uitgezocht voor dit bericht vertellen hoe het verkregen is en waar het uit bestaat.
De voordelen
Duidelijk, hergebruik van oude materialen en/of materialen die anders niet gebruikt zouden worden en bij het afval zouden belanden.
De nadelen
Het proces om plastic om te zetten naar garens is net als het maken van viscose garens (klik hier) niet altijd even milieu vriendelijk en ook bestaan niet alle hergebruikte garens 100% uit gerecycled materiaal, soms zelfs maar voor 15% en de rest is gewoon “vers” garen. Waneer je garens uit oude kleding haalt heb je een hele korte vezel die vrijwel niet te spinnen is, om er een draad van te spinnen zal je dus lange vezels toe moeten voegen. Hergebruik is hip en dus zijn er fabrikanten die hier gretig gebruik van maken en vrolijk roepen dat ze hergebruikt garen hebben, wat niet helemaal gelogen is want een deel is idd hergebruikt maar het grootste deel is gewoon nieuw garen. Het kan nooit kwaad om even na te vragen in hoeverre het ook echt om gerecycled garen gaat.
Voorbeeld garens
Ecolo Phildar: Ik denk dat dit het eerste garen van gerecycled materiaal is wat ik ooit gebruikt heb. Gemaakt van plastic waterflessen waar een plastic papje van gemaakt is waar ze dan weer garen van hebben gesponnen, het is me alleen niet helemaal duidelijk geworden of het ook 100% hergebruikt materiaal is, maar in ieder geval is het wel 100% polyester. Klinkt niet heel sexy zo’n plastic garen maar eerlijk is eerlijk, voor een plastic garen is het verrekte zacht en werkt het zelfs best prettig. Ik vind het wat weg hebben van ongemerceriseerde katoen en ik heb er dan ook redelijk wat mee gehaakt. Mijn favoriete haakwerkje met dit garen was een amineko (die ik cadeau heb gedaan dus helaas geen foto’s meer) Het garen is helaas wel uit de productie gehaald maar je kan het nog wel op redelijk wat plekken krijgen. Mocht je het tegen komen ik zou zeker een bolletje mee nemen.
Amore van Borgo de pazzi: Het merino garen is een combinatie van gebruikte kleding en restanten van overgebleven rest materialen van nieuw geproduceerde kleding. Deze restmaterialen worden op kleur en kwaliteit gesorteerd. Vaak moeten ritsen en knopen handmatig worden verwijderd. Hierna worden de materialen in kleine stukjes versnipperd, waarna het in de kaardmachine gaat en verder wordt verwerkt tot een draad. Het resultaat is een mooie wollige draad die prima verwerkt kan worden tot truien en andere winterse haaksels/breisels. Dit garen is gemaakt van 100% hergebruikt materiaal en is in verschillende diktes te krijgen. prima garen voor zowel haken als breien.
100% sock recycle van Bart&Francis: Een sokken garen wat ook voor de volle 100% gemaakt is van hergebruikt (rest) garen uit de weverij. Wanneer er textiel gemaakt wordt gaat er altijd 8 tot 10% van het materiaal verloren, dit wordt gewoon weggegooid terwijl het prima materiaal is, zonde dus! Dit garen is helemaal gemaakt van het rest garen wat ander zo de kliko in gegooid zou zijn. Doordat ze er een garen van hebben kunnen maken is er 174 kilo niet weg gegooid maar kunnen wij daar nu sokken (of andere dingen natuurlijk) van gaan maken. Het garen bestaat uit 28% european landwool, 26% bolivian eco alpaca, 26% african pride mohair en 20% suportPA. Het is ongeverfd en op een streng van 100 gram zit een mooie 350meter (de prijs is trouwens ook super vriendelijk). Omdat de streng ongeverfd is, is het eigenlijk een blank canvas, ik zie er zoveel in! Een tasje, een macrame wandhanger en misschien wel stoere sokken met een kabel? Zowel voor haken als breien is het prima geschikt en echt, dat maakt het er niet makkelijker op voor me…
Conclusie
Het is mooi dat de garen industrie steeds meer stil staat bij het hergebruik. Of het nou hergebruik is van materialen die al weggegooid zijn of dat het inhoud dat er meer met rest materialen gedaan wordt het is een stukje bewust wording wat ik alleen maar toe kan juichen. Bij een aantal garens die ik heb bekeken was het wel een beetje schimmig in hoeverre het echt voor de volle 100% om hergebruik ging maar het is in ieder geval een stap in de goeie richting!
Geschikte projecten
Amineko haken by Nekoyama
Boodschappentasje breien van AvaDoreBabyslofjes breien van inbakeren.nl
Volgende keer ga ik het over Alpaca hebben, zijn er nog dingen die jullie hier heel graag over willen weten? Of hebben jullie andere garen gerelateerde vragen waar ik achteraan kan gaan? Laat het me weten!
**Het Amore garen is beschikbaar gesteld door Borgo de Pazzi, de sokkenwol is beschikbaar gesteld door Bart&Francis
Een city trip naar Den haag om een garenproeverij bij te wonen in de leukste wolwinkel van Den Haag -> Cross & Woods
Wanneer je gevraagd wordt door de leuke dames van Cross & Woods om garen te komen proeven dan zeg je geen nee natuurlijk, toch? Nou ja, ik in ieder geval niet 😉
Afgelopen zondag was het zover, met ingepakte tas, paspoort onder de arm en TomTom als reisbegeleider toog ik naar Den Haag. Een heuse bolletjes en wolletjes city trip, YIIIHHHAAA!
Bij aankomst zat de winkel al aardig vol met andere wollige dames die de reis ook gewaagd hadden en nog voordat de wolletjes op tafel stonden zat de sfeer er al goed in. Ik heb de aanwezige dames eens nader bestudeerd in hun wollige habitat en ik heb zeker wat overeenkomsten kunnen ontdekken. Het slaken van kreetjes bij het zien van een fijn bolletje, de neiging om alles te willen aaien en her en der zag ik zelfs een neus de wol in gaan om het schaap te ontdekken wat erin verstopt zat. We waren er allemaal klaar voor!
De C&W dames hadden het super verzorgd, er was lekkers om te eten en er was lekkers om mee te spelen. De garens die we mochten proeven kwamen 1 voor 1 op tafel en werden door Eloise voorgesteld aan ons
Het eerste garen wat we mochten testen was Jamieson Smith – Shetland Heritage. Wol van de Shetland eilanden, ongeverfd en ik had eigenlijk verwacht dat het iets ruwer aan zou voelen maar het viel me alles me. Een garen wat zeker in mijn top 3 van die dag thuis hoort
Moeke Yarns, een Roemeense wol waar ik al regelmatig over geschreven heb. (ik hou van moeke!) We mochten een stukje haken met de Heritage, een 1ply met 60% merino (mulesing vrij) en 40% Tigaie wol ook deze is ongeverfd
Er stond ook een Boucle garen van Kremke op het menu, 89% Alpaca en 11% polyamide ( zonder die toevoeging zou het garen uit elkaar vallen) dit garen is alsof je met wolkjes werkt! ( het haakt niet echt geweldig maar niets is onmogelijk natuurlijk)
Cowgirlblues sockyarn, een wat dikker sokken garen van 100% merino (mulesingvrij). Het garen heeft een wat hogere twist en ik vind dat wel heel lekker werken. De kleur vind ik trouwens ook echt om van te kwijlen…
Vinnis colours Nikkim, een handgeverfd katoen garen uit Zuid Afrika, fair trade en in heel veel kleurtjes te krijgen. Het was overigens ook het enige katoentje van de dag.
Isager Alpaca 1, dit garen staat in mijn top 3 van de garens die ik mocht proeven, super zacht en die kleur! Op de foto komt het niet heel mooi uit maar er zaten allerlei tinten blauw/paars in, zo mooi! Wel een dun draadje dus ik heb hem dubbel gebruikt in mijn proeflapje.
The Fibre Co. Acadia, ook weer een fijn garen, wat dikker dan de rest en een nogal aanwezige twist. Ik zie mezelf van dit garen nog wel een vestje of een trui breien. Mooie stoere look en ik denk dat het heerlijk draagt. Het bestaat uit 60% merino, 20% baby alpaca en 20% zijde
Die kleur! Oh men! Liefde! Maar het garen zelf is ook liefde hoor, een lace garen dus redelijk dun maar boterzacht. Ook weer een garen van The Fibre Co. Road to China en bestaat uit 65% baby Alpaca, 15% zijde, 10% kameel en 10% kasjmier
en als laatste wolletje mochten we spelen met wat Hedgehog fibre, 100% merino, skinny singly en in vrolijke kleurtjes. Hedgehog heb ik al wat vaker mee gewerkt en de kleuren zijn absoluut super.
Maar hebben we dan alleen maar zitten staren naar al die stokjes met die draadjes? Nee zeker niet! We waren allemaal een proeflapje aan het breien/haken om ook te zien en te voelen wat het garen doet, hoe is de drape? Hoe is de stitch definition? Zelf geef ik altijd de voorkeur om wat te free weelen met een gehaakt rondje en hoewel ik de materialen en kleuren nooit zelf bij elkaar zou zoeken ziet het er niet eens heel beroerd uit…
Het was een heerlijke middag en na afloop kon ik nog even nagenieten met een goodiebag waar een aantal van bovenstaande garens inzaten, Ito en de skull patch kon ik natuurlijk niet laten staan. Ondertussen ben ik al ijverig aan de slag gegaan met de garens en is het uiteindelijke resultaat hopelijk een toffe sjaal, wil je die vorderingen volgen dan kan je me volgen op Instagram
Mochten jullie nou ook op een klein stedentripje naar Den Haag willen gaan, bij Cross & Woods werken 2 prima gidsen om jou de wollige wereld te laten zien en er alles over te vertellen. Je vind ze op Westeinde 73B in Den Haag
Voor wie meer wil lezen over mijn Bolletjes en Wolletjes reis, op mijn pagina Bolletjes en Wolletjes reis vind je wat ik eerder heb geschreven, o.a over katoen en bamboe
Hoe wordt een stugge bamboe stengel zo’n zacht garen? en hoe duurzaam is het eigenlijk?
Hoe verkregen:
Bamboe is een grassoort wat heel erg snel groeit en wat makkelijk te kappen is. Wanneer je de stengel weg haalt groeit er razendsnel weer een nieuwe stengel. Om bamboe te laten groeien heb je vooral zonlicht nodig, pesticiden, kunstmest of extra sproeien is niet nodig. Dit maakt dat bamboe een gewas is wat duurzaam en milieuvriendelijk te kweken is maar (lees hier zo’n hele langgerekte serieuze maar) de bamboe stengel haakt of breit verrekte rottig dus om er een mooi garen van te maken moet er nog wel van alles mee gebeuren…
Er zijn verschillende manieren om de bamboe naar een vezel te krijgen. De eerste manier en oudste manier is de mechanische manier. Hierbij wordt de bamboe geplet, om dan met toegevoegde natuurlijke enzymen verhit te worden, door het papje wat je dan krijgt te “kammen” haal je de bamboe vezels eruit die dan gesponnen kunnen worden tot een garen. Dit garen is vrij stug (prima voor tassen maar niet erg geschikt voor kleding) en het proces is milieuvriendelijk maar ook erg arbeidsintensief en kostbaar.
Een andere methode is de methode waarbij er (veel) chemicaliën gebruikt worden (o.a natriumhydroxide en koolstofdisulfide) om de plant op te lossen en er zo een papje van te maken waar garen van gemaakt kan worden. Bamboe wat op deze manier gemaakt wordt, wordt ook wel bamboe viscose of bamboe rayon genoemd. Dit garen is super zacht, heeft een fantastische glans en is zeer geschikt voor kleding… maar ja… die chemicaliën… gelukkig zijn producenten zich steeds meer bewust van het feit dat de verwerking van bamboe nogal wat impact heeft op het milieu en proberen ze steeds vaker om de chemicaliën her te gebruiken en het water wat gebruikt wordt niet te lozen maar ook weer te gebruiken. Tot nu toe is het niet mogelijk (voor zover ik heb kunnen vinden) om bamboe garen biologisch te krijgen maar eco verantwoord gelukkig wel (de vraag wat is nou eigenlijk eco en wanneer mag je iets eco noemen is er 1 die ik bewaar voor een ander bericht).
Duurzaam:
Maar hoe duurzaam is dat hele bamboe garen dan? Hier is niet zo makkelijk antwoord op te geven ben ik bang. Ik ben op jacht geweest naar studies en onderzoeken maar of de informatie was niet helemaal compleet of alle katoen en alle bamboe werd op 1 hoop gegooid zonder onderscheid te maken tussen bio/eco of standaard. Het laten groeien van de plant is natuurlijk hartstikke duurzaam, de plant groet snel en heeft geen pesticiden, kunstmest of extra water nodig. Zeker wanneer je dit vergelijkt met katoen is het vele malen milieuvriendelijker maar het productieproces maakt eigenlijk dat het weer een groot deel van zijn milieuvriendelijkheid verliest. Natuurlijk is het ene bedrijf bewuster bezig dan het andere bedrijf en er zijn ook bedrijven die een eco keurmerk hebben maar wat er precies aan water gebruikt word, hoeveel chemicaliën er in rond gaan het blijft een vaag gebied. Beste is denk ik ook hier weer, wil je weten hoe duurzaam de bamboe is waar je een oogje op hebt, vraag het na in de wolwinkel want de ene bol bamboe garen is de andere niet…
De voordelen:
Je hoeft het niet te strijken en komt kreukvrij uit de wasmachine! Heaven! (ik heb dus echt geen talent voor strijken, alles wat er ongestreken goed uit ziet heeft bij mij meteen al heleboel streepjes voor) Daarnaast bamboe heeft een hele lange levensduur omdat het een sterkte vezel is (dus misschien dan toch wel weer duurzamer dan een vezel waar bij productie minder chemicaliën worden gebruikt maar waarvan de levensduur korter is en je dus vaker moet vernieuwen?) Het draagt heel comfortabel, is super zacht, neemt vocht op en past zich aan aan je lichaamstemperatuur. Een ander veel beschreven voordeel van bamboe is de antibacteriële werking van de plant, in hoeverre deze werking er na alle chemische behandelingen nog is, is me alleen niet helemaal duidelijk.
De nadelen:
Het garen kan wat zwaar zijn en daardoor uit gaan hangen bij grotere projecten, bij sjaals en sommige patronen kan dit juist weer een voordeel zijn. Een ander nadeel (daar komt ze weer met haar eco, geitenwollensokken milieu en duurzaamheid principe gedoe) is de ecologische voetafdruk… Het chemische proces is al een flinke voetafdruk maar het garen legt vaak ook heel veel kilometers af. Het meeste garen wordt geproduceerd in China en van daaruit gaat het naar garenfabrieken over de hele wereld die het weer naar groothandels sturen en dan uiteindelijk komt het bij de consument, niet echt een lokaal bolletje zullen we maar zeggen. Mocht je trouwens je eigen eco voetafdruk willen berekenen kan dat hier -> eco footprint
Voorbeeld garens:
Vinnis colours Bamboo:Een handgeverfd eco garen (klik hier voor het certificaat) uit Zuid Afrika. 1 van mijn favoriete bamboe garens vanwege de mooie diepte in kleur en de keuze die je hebt in kleuren. Alles wordt met de hand gedaan, het verven van het garen, het maken van de bolletjes, de etiketten erop zetten en het inpakken. Het garen heeft geen hele hoge twist dus met haken/breien moet je even opletten dat je niet in de draad steekt maar heel bezwaarlijk vind ik het niet. Op de site van Scaapi kan je de verkooppunten vinden. op 50 gram zit ongeveer 110 meter en gebruikte naalddikte is 2.75 tot 3.50
Nurturing fibers eco bamboo: Ook een bamboe garen uit Zuid Afrika wat ook weer ecologisch verwerkt wordt. Het water wat gebruikt wordt tijdens het verfproces is niet alleen hergebruik het wordt ook voor een deel door de zon verwarmd. Het is een 4ply garen met een stevige twist. op een bol van 50 gram zit ongeveer 150 meter en je gebruikt naald 2.75 tot 3.5
Fonty bamboo: Een Frans garen wat gemaakt wordt Creuse frankrijk het is een bedrijf wat milieu hoog in het vaandel heeft staan (voor meer info klik hier). Het garen zit wat twist betreft eigenlijk tussen de eco bamboe en Vinnis bamboe in en is ook verkrijgbaar in heel veel kleuren. De Flying Kitty sjaal (patroon vind je hier onder) heb ik met dit garen gemaakt en het haakt en draagt heel fijn. op een bol van 50 gram zit ongeveer 95 meter en je gebruikt naalddikte 3 tot 3.5
Conclusie:
Heel eerlijk, ik vond mijn bamboe tripje een behoorlijke mindf*ck… Ik ben er eigenlijk altijd vanuit gegaan dat bamboe hartstikke duurzaam was en ja ergens wist ik wel dat een bamboe stengel niet zomaar een vezel wordt maar ik was er nooit echt ingedoken, tot nu… Het is mij opgevallen dat er veel tegenstrijdige info is en er zijn mensen die heel erg voor zijn maar ook een groep die heel erg tegen is en beide groepen hebben goede (en onderbouwde) argumenten… Wanneer ik alleen naar het garen kijk dan ben ik fan, het is zacht en de glans die erop zit vind ik onweerstaanbaar maar toch… Ik ben blij dat er fabrikanten zijn die proberen zo eco vriendelijk met het proces om te gaan maar daarbij rees meteen de vraag, hoe eco is eco? Wanneer mag iets eco heten? Kortom, ik ben er nog niet klaar mee en ga ook nog eens in dat hele eco verhaal duiken.
Geschikte projecten:
Flying kitty sjaal (€) (haken)
RAW RUSTIC COTTON AND BAMBOO THROW (Magda de Lange) (haken) Baby truitje breien (breien)
Volgende keer ga ik het over gerycycled garen hebben, zijn er nog dingen die jullie hier heel graag over willen weten? Of hebben jullie andere garen gerelateerde vragen waar ik achteraan kan gaan?
Schapen wol
Dierlijk
Vezellengte verschilt per schaap
Bij wol denk ik meteen aan schapen maar zoals je in mijn eerdere post al hebt kunnen lezen is wol niet per definitie van een schaap. In dit bericht ga ik me storten op schapenwol, en dan in de breedste zin want schapen komen natuurlijk ook weer in allerlei soorten en maten voor maar daar hoop ik later nog wat dieper in te duiken.
Hoe verkregen
Het lijkt appeltje eitje, je scheert een schaap en hoppa daar heb je wol, maar zo gaat het natuurlijk niet helemaal… Het begint bij het scheren van het schaap en daarna gaat het echte werk eigenlijk pas beginnen. De vacht die van het schaap af komt daar zit nog van alles in wat je liever niet hebt zoals beestjes, plant resten en poep dus een klein wasbeurtje kan geen kwaad (sommige handspinsters zijn hier overigens fel op tegen, eerst spinnen incl beestjes en ander spul en daarna pas wassen. Met het wassen verdwijnt namelijk ook een deel van de lanoline en dat maakt nou net dat het wat soepeler door de handen gaat) Na het wassen wordt de wol “gekaard” dit is de wol kammen met een borstel of molen waar stalen punten aan zitten, groot voordeel is dat eventuele vuilresten die er met wassen niet uit gegaan zijn in de borstels blijven hangen. Na het kaarden gaat het spinnen beginnen, dit kan met de hand maar gaat voornamelijk machinaal. Wanneer de draad gesponnen is wordt er vaak voor gekozen de draad te twijnen. Twijnen houdt in dat je de draad met 1 of meerdere draden in elkaar gaat draaien. Het twijnen zorgt ervoor dat de draad steviger wordt en er meer kracht op kan komen te staan. Een enkele draad is niet heel sterk en zal bij weinig kracht al breken.
Liefde is: Allebei een klos vol spinnen en dan gaan twijnen
Belang van vezellengte
Zoals ik hierboven al geschreven heb, de lengte van de vezel verschilt per schapenras. Je hebt rassen met korte vezels zoals Merino en met lange vezels zoals de Blue Faced Leicester. Heel kort door de bocht, een korte vezel is vaak zachter dan een lange vezel. Een nadeel van een korte vezel is dat er meer uiteindjes zullen zijn per cm die wat uit steken (met het blote oog niet heel duidelijk te zien hoor mocht je nu allerlei drama draad voor je zien met uitstulpsels en piekharen) maar het geeft wel een grotere kans op pillen van je wol. Je hebt hele handige apparaatjes te koop waarmee je de pillen dingies (hebben die een naam?) weg kan scheren, na een tijdje zal je er geen last meer van hebben omdat alle uitstekende eindjes dan weg zijn. Je kan pillen ook voorkomen door de draad strak te verwerken. Hoe losser het garen verwerkt is hoe meer kans je hebt dat er eindjes uit komen piepen.
Micron
Met micron wordt de dikte van de vezels aangegeven, hoe minder micron, hoe dunner de vezels en hoe zachter de wol zal zijn. Veel mensen vinden wol kriebelen maar hoe dunner hoe minder kriebel. Fijne Merino wol van bijv. 18 micron zal bij de meeste mensen geen jeuk geven. De wol van een Shetland schaap zal met 40 micron een stuk minder liefhebbers hebben en sneller jeuk geven. Vaak wordt 28 micron aangehouden als het jeukpunt, alles hieronder geeft over het algemeen bij weinig mensen kriebel, hoe verder je boven die 28 micron zit hoe groter de kans dat een wol gevoelig iemand hier op reageert. Een kleine kriebel in de wol kan trouwens ook heel positief zijn. Ik sprak een tijdje geleden met Marja van Trollenwol en zij kon mij vertellen dat door de kriebel de bloedvaatjes in je huid geactiveerd worden die op hun beurt de bloedsomloop stimuleren en dat zorgt dan voor wat extra warmte. Klinkt eigenlijk best logisch toch? (wanneer iemand een allergie heeft voor lanoline/wolvet maakt de hoeveelheid micron niet uit, alle wol bevat in meer of mindere mate lanoline en zal dus een reactie geven)
Verven
Wol kan natuurlijk geverfd worden met planten zoals bijvoorbeeld Meekrap of ui maar er worden ook synthetische middelen gebruikt om wol te verven. Hoe hysterischer de kleur hoe synthetischer de verf waarschijnlijk was 😉 Maar natuurlijk is wol ook ongeverfd heel goed te gebruiken. Zoveel schapen zoveel kleuren en echt waar, van bruin tot grijs tot spierwit er zijn schapen die dat zelf maken en waar wij onze verfrage vingertjes soms gewoon maar vanaf moeten houden want die kleurschakeringen en diepte kunnen we er zelf nooit in verven.
Superwash
Wol is een materiaal wat met wat extra liefde behandeld moet worden, wanneer je het niet op de juiste manier wast (op de hand) loop je grote kans dat het flink krimpt of dat het vervilt. Dit komt omdat de wolvezel aan de buitenkant allemaal schubjes heeft, wanneer die flink tegen elkaar gaan schuren haken ze in elkaar met krimp en vilten als gevolg. Superwash wol is behandelde wol, er wordt een laagje polymeer (plastic) om de vezel gelegd die ervoor zorgt dat de schubben van de wol afgeschermd zijn en waardoor het veilig gewassen kan worden in de wasmachine.
De voordelen
Het is warm, het is een natuurlijk materiaal, het is in super veel kleuren, soorten en maten te krijgen, het is duurzaam, tijdloos en voor zoveel doeleinden te gebruiken! Sjaals, truien, mutsen, sokken (ik hartje gebreide wollen sokken) zelfs onderbroeken (ik geef toe, ik heb zelf geen ervaring met wollen onderbroeken maar ik weet dat er een hoop mensen zijn die zweren bij wollen onderbroeken en nee, ik ga niet in het kader van mijn bolletjes en wolletjes reis een onderbroek breien en het uit proberen. Dan voel ik mij namelijk genoodzaakt die ervaring ook met jullie te gaan delen en echt, er zijn grenzen…)
De nadelen
Binnen de wol industrie vinden nogal wat dier onvriendelijk praktijken plaats. Denk hierbij bijvoorbeeld aan mulesing bij Merino schapen (klik hier voor info over mulesing maar wees gewaarschuwd, het is naar) en het scheren gaat ook niet altijd even zorgvuldig. Gelukkig zijn er steeds meer en meer wolproducenten die zich hard maken voor betere omstandigheden voor de schapen en garens produceren die diervriendelijk zijn. Vaak zijn het de kleine wol producenten die zich hier bewust van zijn, ze houden de schapen waar de wol vanaf komt en de leefomgeving van de dieren goed in de gaten. Wil je weten hoe diervriendelijk jouw wol is? Bij de wolwinkel weten ze dat als het goed is keurig te vertellen.
Voorbeeld garens
Borgo de Pazzi Neutralia: Een chunky garen wat je haakt/breit op naald 12-15. Het is te krijgen in allerlei natuurlijke tinten (want ongeverfd) en ruikt ook nog eens heerlijk (vind ik dan) naar schaap. Ik heb er zelf een deken mee gemaakt, super warm en door de dikte van het garen ook lekker snel klaar. Op streng zit 200 gram, ongeveer 120 meter
Moeke Yarns 2ply: Ik hou van Moeke! Sorry, dat moest er even uit, maar het is wel waar. Moeke is 1 van mijn favoriete wolletjes, ecologisch, kleinschalig geproduceerd garen met een attitude. Verkrijgbaar in 3 natuurlijke kleuren en gemaakt in Roemenië van Roemeense schapenwol (rond de 30 micron). Het is een garen wat wat stug is en daardoor een beetje body geeft aan je breiwerk. Je gebruikt naald 5-6 voor dit garen en op 100 gram zit ongeveer 330 meter. Ik zou een pagina vol kunnen juichen over dit garen maar beter kijk je gewoon even op de site van Moeke zelf (klik hier)
Texelse schapenwol: Natuurlijk komen er ook heerlijke schapenwolletjes uit Nederland en 1 daarvan is de Texelse schapenwol. De streng waar ik mee heb mogen spelen van Weldraad is de “brandingwit” een machinaal gesponnen, ongeverfd wolletje wat van een texels wit lam af komt. Het leuke van dit garen is dat je op het label terug kan vinden van welke boerderij het schaap komt en op die manier kan je dus vrij precies achterhalen waar je wol vandaan komt. Het garen komt in 3 diktes en is uitermate geschikt voor truien, sjaals en natuurlijk mutsen. Het garen zit tussen de 26-34 micron.
“I’m recently thinking hard on the occasions where singles are preferred to plied yarn, or if plied yarn is always better (stitch definition, balanced structure, less likely to pill, etc.) what should be done to mitigate those issues in singles (because I’ve recently bought a sweater quantity of singles 😂).
Kort door de bocht vertaling: Ik vraag me de laatste tijd af wanneer je 1ply (enkel gesponnen, ongetwijnd) garen gebruikt en wanneer je getwijnd garen gebruikt en of getwijnd garen altijd beter is ivm pillen, steek definitie en structuur. Hoe kan een 1ply verwerkt worden zonder dat het gaat pillen enz.
Ik kan hier natuurlijk zelf een antwoord op geven maar ik heb de stoute schoenen aangetrokken en ik heb de vraag neer gelegd bij Ioana, de dame achter Moeke yarns, die tot voor kort alleen maar 1ply verkocht en dit is het antwoord wat zij heeft gegeven:
Niet alle enkel gesponnen garens zijn hetzelfde, het verschil zit voor een groot deel in het spinproces. Je hebt “woolen” (gekaard) en “worsted” (gekamd, alle vezels liggen netjes op elkaar) gesponnen garens en ook het ras is van belang (nb zoals je hierboven al hebt kunnen lezen verschilt de vezel lengte per ras en hoe korter de vezel hoe meer uiteinden per cm en dus meer kans op pillen) enkeldraads garen is heel erg geschikt voor projecten waarbij er niet teveel wrijving is (sokken bijv. krijgen veel wrijving te verduren) Om het garen zo lang mogelijk mooi te houden wordt aangeraden het zo strak mogelijk te verwerken, het houdt het garen op zijn plek en verminderd de wrijving waardoor er minder pilling ontstaat.
Dezelfde vraag heb ik ook bij Carlo, de man achter Borgo de Pazzi neergelegd en van hem kreeg in een antwoord wat een blogpost op zich waard is (en wie weet in de toekomst doe ik dat nog wel) kort samen gevat is dit wat Carlo ervan zegt:
Getwijnd garen is niet per definitie beter dan ongetwijnd garen, het heeft allemaal te maken met het materiaal wat gebuikt wordt. Ook Carlo geeft weer aan dat getwijnde garens stabieler zijn en een mooie steek definitie geven. Ongetwijnd garen is vaak wat dikker maar daardoor is je project wel weer snel klaar, ongetwijnd garen is wat minder stabiel in dikte en dat kan je zien in je project, dat kan zowel een voordeel als een nadeel zijn. Getwijnd garen is voor een aantal materialen een must zoals bijv. Kasmier, Yak en Angora maar gelukkig zijn er ook genoeg garens die enkeldraads gebruikt kunnen worden.
Conclusie
Wol is super divers, voor elke smaak is er denk ik wel een wolletje. Ik ben dan ook super benieuwd wat ik nog meer kan ontdekken over de verschillende schapenrassen en de wol die ze geven. Wat zijn de grootse verschillen? Zijn ze allemaal geschikt voor dezelfde projecten of kan je voor een sok bijv beter een Texels schaap gebruiken of is een Merino schaap net zo goed? Kortom, ik heb nog wat uit te zoeken en ik hoop dat jullie mee blijven lezen
Geschikte projecten
Hieronder heb ik een aantal projectjes verzameld die heel goed geschikt zijn om met wol te maken:
een sjaal om je breisteken te oefenenVoor wie het wil proberen, een gebreide onderbroekEen gehaakte baby deken Super fijn vest met Moeke 2ply ( € )
Volgende keer ga ik het over bamboe hebben, zijn er nog dingen die jullie hier heel graag over willen weten? Of hebben jullie andere garen gerelateerde vragen waar ik achteraan kan gaan?
**Het Neutralia garen is beschikbaar gesteld door Borgo de Pazzi, de Texelse schapenwol is beschikbaar gesteld door Weldraad
Het is denk ik het eerste materiaal waar je mee te maken krijgt wanner je begint met haken, maar wat is katoen nou eigenlijk? En zijn er eigenlijk veel verschillen tussen de katoenen garens die op de markt zijn?
Hoe verkregen
Katoen is een plantaardig materiaal wat verkregen wordt (je verwacht het niet) van de katoen plant. Het is een zachte vezel die uit de zaden van de katoen plant groeit en deze wordt handmatig of machinaal geplukt en verwerkt tot o.a katoen garens. Bij de machinale manier moeten ze de plant eerst bewerken met een bladdodend middel zodat de plant geen bladeren meer heeft en alleen dat deel geplukt wordt wat ze willen hebben (de knop). Er is ook genetisch gemanipuleerd katoen wat beter bestand is tegen ziektes en waardoor er minder gebruik nodig is van pesticiden, het bladdodend middel zal nog steeds gebruikt moeten worden bij machinaal plukken en binnen het *gots gecertificeerde katoen mag er geen gebruik worden gemaakt van genetisch gemanipuleerde planten. Wanneer er handmatig geplukt wordt hoeven ze geen chemicaliën te gebruiken om van de bladeren af te komen. Er is tegenwoordig steeds meer vraag naar biologisch katoen waarbij er geen chemicaliën, pesticiden of grote hoeveelheden kunstmest gebruikt worden die de groei bevorderen of om ziektes van de plant tegen te gaan. Dit maakt het proces wel arbeidsintensiever en er bestaat kans op een (deels) mislukte oogst omdat de natuur soms een eigen wil heeft. Hierdoor zal je voor biologisch katoen wel wat meer moeten betalen.
Gemerciriseerde katoen
Ook wel glanskatoen genoemd. Merceriseren is een proces (wat zowel chemisch als bio verantwoord kan gebeuren) dat ervoor zorgt dat de katoen niet alleen mooi gaat glanzen maar het wordt ook steviger en de krimp van het materiaal neemt af. Door het katoen met een speciaal middel te bewerken krijgt de vezel een verandering van structuur waardoor bovenstaande effecten optreden.
Het verfproces
Katoen is een materiaal wat goed te verven is, wanneer het gemerciriseerd is dan neemt het al helemaal veel kleur op. Katoen is verkrijgbaar in bizar veel kleuren, dit heeft natuurlijk te maken met het feit dat het zo makkelijk te verven is maar ook hier zit weer een maar. Om katoen in hele felle kleuren te krijgen zal je basismateriaal mooi wit moeten zijn, dit kan de plant zelf zijn maar vaak gaan er bewerkingen aan vooraf om de basis nog witter te krijgen. Wanneer je een mooie witte basis hebt gaat het katoen in kleurbaden om de kleuren te maken. Ook hierin weer is er een verschil tussen het “standaard” katoen en het biologische katoen. Bij het “standaard” katoen worden chemicaliën gebruikt om te verven en er wordt daarnaast ook heel veel water gebruikt bij dit proces. Bij biologisch katoen worden er geen chemische middelen gebruikt en wordt ook het watergebruik zo veel mogelijk beperkt
De voordelen
Katoen garen is verkrijgbaar in waanzinnig veel soorten, maten en kleuren de kans dat je in dat aanbod niets kan vinden wat naar je zin is, is vrij klein. De haaksters onder ons zullen allemaal kunnen beamen dat het heerlijk materiaal is om mee te haken. Wat ook een voordeel is, is dat het makkelijk te wassen is en het kan een stootje hebben. Een stevig en degelijk materiaal. Katoen is ook ideaal voor zomerkleding, het is een materiaal wat lekker koel aanvoelt omdat er geen lucht in de vezels zit en het goed vocht op kan nemen (tot wel 5x zijn eigen gewicht).
De nadelen
Zoals hierboven al te lezen was wordt er bij het verbouwen van katoen heel veel gebruik gemaakt van chemische middelen, de biologische variant bied hierin wel uitkomst maar is iets duurder. Om mee te breien is katoen behoorlijk stroef en stug en een kledingstuk van katoen garen kan ook erg snel zwaar worden. Katoen rekt ook praktisch niet en dat kan zowel bij dragen als verwerken een nadeel zijn.
Voorbeeld garens
Er zijn zoveel verschillende katoenen garens dat ik ze hier moeilijk allemaal kan beschrijven. Catania, Phildar Coton en Catona zijn gemerceriseerde garens die bij de meeste wel bekend zijn. de garens die wat minder bekend zijn maar zeker wel de moeite van het proberen waard zijn bijv.
Pima van Borgo de Pazzi, een garen van 100% katoen wat handgeverfd en handgeplukt is. Pima katoen is is het zachtste en sterkste katoen wat geproduceerd wordt, de vezel is langer dan de “standaard” katoen en daardoor erg duurzaam. Een handgeverfd garen is altijd uniek, zelfs wanneer je verschillende strengen uit een zelfde kleurbad hebt kunnen er nuance verschillen in zitten. Die verschillen maken dat je werkstuk een hele mooie diepte krijgt door al die (minimale) verschillen in kleur
MoYa, een handgeverfd biologisch garen uit Zuid Afrika wat ook nog eens fair trade is. Het een mooi mat garen met heerlijke kleuren en zeker het proberen een keer waard! Ideaal voor kinderspeelgoed en kinderkleding omdat er geen chemische stoffen aan te pas zijn gekomen.
Conclusie
Waar ik vooral achter ben gekomen is dat er heel veel keus is binnen de katoen garens en dat ze in ontzettend veel kwaliteitenen vormen te krijgen zijn. Zelf ben ik een voorstander van biologisch katoen (zeker voor kinder spullen)maar dat is een keus die ieder natuurlijk voor zichzelf moet maken. Voor haken zal katoen zeker een favoriet materiaal blijven, om mee te breien gebruik ik toch liever een ander materiaal
Geschikte projecten
Hieronder heb ik een aantal projectjes verzameld die heel goed geschikt zijn om met katoen te maken:
een boodschappentasje hakeneen vaatdoek breieneen gehaakte sjaal
Voor volgende keer staat schapenwol (schapenwol in het algemeen, later ga ik de verschillende schapen van dichterbij bekijken) op de planning, zijn er nog dingen die jullie hier graag over zouden willen weten?
*GOTS: Global Organic Textile Standard, een keurmerk wat terug te vinden is op veel biologische producten
**Het Pima garen is beschikbaar gesteld door Borgo de Pazzi
In eerste instantie ben ik geneigd om te zeggen dat dit gewoon Alpaca heet en onder de dierlijke / proteïne based garens zou vallen maar voor de zekerheid ben ik het toch even op gaan zoeken. Dit natuurlijk ook in het kader van mijn bolletjes en wolletjes reis want nu wil ik natuurlijk ook precies weten hoe alles zit…
Hieronder de definitie van wol aldus de Dikke van Dale
“wol(de; v(m))1fijn, zacht haar van sommige dieren, o.a. van schapen”
en Wikipedia:
Diersoorten die haarvezels en wol leveren zijn:
Schaap, gedomesticeerd vee dat gehouden wordt om vlees, melk en wol.
Alpaca, leeft in de Andes in Zuid-Amerika. Ook de kleinste lama, de vicuña, levert wol.
Konijn, dat wil zeggen het angorakonijn. De angorawol is bijzonder zacht en heel licht. Om hem sterker te maken wordt angorawol vermengd met schapenwol of andere vezels.
Geit, Kasjmierwol komt van de Kasjmirgeit, die voorkomt in India, Pakistan en China. Deze dieren leven in het wild in onherbergzame gebieden. De wol wordt gewonnen door met de hand 100 tot 200 gram uit de ondervacht van de buik te kammen en wordt ook wel ‘pashmina’ genoemd. Mohair is afkomstig van de angorageit.
Kameel, licht of donkerbruin haar dat wel wordt gebruikt in jassen en blazers.
Paard, bruin, zwart en wit van staart en manen dat wordt gebruikt voor stoelbekleding, ‘tussenlinnen’ voor revers van kleding.
Jak (uit Centraal-Azië), voor tapijt en tussenlinnen.
ok, duidelijk, dus alle garens van dierlijke oorsprong mogen wol genoemd worden en niet alleen het garen wat van een schaap af komt. Al blijf ik zelf wel een beetje eigenwijs en zal ik wol wat niet van een schaap afkomstig is altijd blijven benoemen met het dier erbij zoals bijv. Alpaca wol.
en jullie? Wat vinden jullie onder wol vallen? Gebruiken jullie het heel algemeen of gebruiken jullie het ook specifiek voor 1 garen type?
Aankomende weken zal ik bovenstaande wolletjes nog eens verder uit gaan zoeken in mijn bolletjes en wolletjes reis, hoe worden ze gemaakt? Waar worden ze voor gebruikt?
Het is een tijdje stil geweest hier op mijn blog. Een gebrek aan inspiratie, weinig tijd en zo nog tig andere redenen. Waar het eigenlijk op neer komt is, ik was er gewoon even helemaal klaar mee.
Maar het borrelt weer, al een tijdje loop ik ergens mee rond en ik ga er wat mee doen. Nog niet zo heel lang geleden zei iemand tegen me “kijk wat een mooie wol ik heb!” en dit zeggende kreeg ik een baal acryl in mijn handen geduwd. Ik kreeg moeite met ademen, trillende handjes en ik kon niet anders dan heel rustig tot 10 tellen…
Was het de acryl? Niet mijn favoriete garen en ik ontwijk het tegenwoordig met liefde maar dit was niet wat mij de eerder genoemde lichamelijke sensaties gaf. Het feit dat iemand acryl wol noemt en eigenlijk het verschil niet weet tussen deze twee is wat mij elke keer weer onrustig maakt. Het is namelijk niet de eerste keer dat ik het hoor en elke keer wil ik weer heel hard roepen dat acryl geen wol is! Maar ik hou me in. Ik begrijp ook dat een vrouw die schuimbekkend staat te bleren dat wol van een schaap komt en niet uit 1 of ander synthetisch vat niet serieus genomen gaat worden. Sterker nog, toen ik een aantal jaar geleden begon met haken wist ik ook nog nauwelijks wat er allemaal te krijgen was en had ik nog geen idee van alle verschillende soorten en materialen. Want dat er veel is dat is iets wat ik wel geleerd heb de afgelopen tijd en dat er nog veel meer te ontdekken valt daar ben ik ook van overtuigd.
Garens zijn onder te verdelen in verschillende groepen, synthetisch, plantaardig (plant based) en dierlijk (proteïne based) en het lijkt mij leuk om de aankomende tijd hierover te gaan schrijven en de verschillende garens te gaan ontdekken. Welke materialen zijn er? Hoe worden ze verkregen? Wat zijn de voordelen maar natuurlijk ook wat zijn de nadelen?
Het lijkt mij leuk jullie mee te nemen in deze ontdekkingstocht en ik ben heel benieuwd wat er allemaal nog te ontdekken valt.
Gaan jullie mee op garen ontdekkingsreis?
Voor volgende week staat er katoen op de agenda mochten daar vragen over zijn gooi ze hieronder in een opmerking en misschien dat ik die dan volgende week kan beantwoorden.
en als laatste wolletje mochten we spelen met wat 
