Katoen
Plantaardig
Een lange compacte vezel
Het is denk ik het eerste materiaal waar je mee te maken krijgt wanner je begint met haken, maar wat is katoen nou eigenlijk? En zijn er eigenlijk veel verschillen tussen de katoenen garens die op de markt zijn?
Hoe verkregen
Katoen is een plantaardig materiaal wat verkregen wordt (je verwacht het niet) van de katoen plant. Het is een zachte vezel die uit de zaden van de katoen plant groeit en deze wordt handmatig of machinaal geplukt en verwerkt tot o.a katoen garens. Bij de machinale manier moeten ze de plant eerst bewerken met een bladdodend middel zodat de plant geen bladeren meer heeft en alleen dat deel geplukt wordt wat ze willen hebben (de knop). Er is ook genetisch gemanipuleerd katoen wat beter bestand is tegen ziektes en waardoor er minder gebruik nodig is van pesticiden, het bladdodend middel zal nog steeds gebruikt moeten worden bij machinaal plukken en binnen het *gots gecertificeerde katoen mag er geen gebruik worden gemaakt van genetisch gemanipuleerde planten. Wanneer er handmatig geplukt wordt hoeven ze geen chemicaliën te gebruiken om van de bladeren af te komen. Er is tegenwoordig steeds meer vraag naar biologisch katoen waarbij er geen chemicaliën, pesticiden of grote hoeveelheden kunstmest gebruikt worden die de groei bevorderen of om ziektes van de plant tegen te gaan. Dit maakt het proces wel arbeidsintensiever en er bestaat kans op een (deels) mislukte oogst omdat de natuur soms een eigen wil heeft. Hierdoor zal je voor biologisch katoen wel wat meer moeten betalen.
Gemerciriseerde katoen
Ook wel glanskatoen genoemd. Merceriseren is een proces (wat zowel chemisch als bio verantwoord kan gebeuren) dat ervoor zorgt dat de katoen niet alleen mooi gaat glanzen maar het wordt ook steviger en de krimp van het materiaal neemt af. Door het katoen met een speciaal middel te bewerken krijgt de vezel een verandering van structuur waardoor bovenstaande effecten optreden.
Het verfproces
Katoen is een materiaal wat goed te verven is, wanneer het gemerciriseerd is dan neemt het al helemaal veel kleur op. Katoen is verkrijgbaar in bizar veel kleuren, dit heeft natuurlijk te maken met het feit dat het zo makkelijk te verven is maar ook hier zit weer een maar. Om katoen in hele felle kleuren te krijgen zal je basismateriaal mooi wit moeten zijn, dit kan de plant zelf zijn maar vaak gaan er bewerkingen aan vooraf om de basis nog witter te krijgen. Wanneer je een mooie witte basis hebt gaat het katoen in kleurbaden om de kleuren te maken. Ook hierin weer is er een verschil tussen het “standaard” katoen en het biologische katoen. Bij het “standaard” katoen worden chemicaliën gebruikt om te verven en er wordt daarnaast ook heel veel water gebruikt bij dit proces. Bij biologisch katoen worden er geen chemische middelen gebruikt en wordt ook het watergebruik zo veel mogelijk beperkt
De voordelen
Katoen garen is verkrijgbaar in waanzinnig veel soorten, maten en kleuren de kans dat je in dat aanbod niets kan vinden wat naar je zin is, is vrij klein. De haaksters onder ons zullen allemaal kunnen beamen dat het heerlijk materiaal is om mee te haken. Wat ook een voordeel is, is dat het makkelijk te wassen is en het kan een stootje hebben. Een stevig en degelijk materiaal. Katoen is ook ideaal voor zomerkleding, het is een materiaal wat lekker koel aanvoelt omdat er geen lucht in de vezels zit en het goed vocht op kan nemen (tot wel 5x zijn eigen gewicht).
De nadelen
Zoals hierboven al te lezen was wordt er bij het verbouwen van katoen heel veel gebruik gemaakt van chemische middelen, de biologische variant bied hierin wel uitkomst maar is iets duurder. Om mee te breien is katoen behoorlijk stroef en stug en een kledingstuk van katoen garen kan ook erg snel zwaar worden. Katoen rekt ook praktisch niet en dat kan zowel bij dragen als verwerken een nadeel zijn.
Voorbeeld garens
Er zijn zoveel verschillende katoenen garens dat ik ze hier moeilijk allemaal kan beschrijven. Catania, Phildar Coton en Catona zijn gemerceriseerde garens die bij de meeste wel bekend zijn. de garens die wat minder bekend zijn maar zeker wel de moeite van het proberen waard zijn bijv.
- Pima van Borgo de Pazzi, een garen van 100% katoen wat handgeverfd en handgeplukt is. Pima katoen is is het zachtste en sterkste katoen wat geproduceerd wordt, de vezel is langer dan de “standaard” katoen en daardoor erg duurzaam. Een handgeverfd garen is altijd uniek, zelfs wanneer je verschillende strengen uit een zelfde kleurbad hebt kunnen er nuance verschillen in zitten. Die verschillen maken dat je werkstuk een hele mooie diepte krijgt door al die (minimale) verschillen in kleur
- MoYa, een handgeverfd biologisch garen uit Zuid Afrika wat ook nog eens fair trade is. Het een mooi mat garen met heerlijke kleuren en zeker het proberen een keer waard! Ideaal voor kinderspeelgoed en kinderkleding omdat er geen chemische stoffen aan te pas zijn gekomen.
Conclusie
Waar ik vooral achter ben gekomen is dat er heel veel keus is binnen de katoen garens en dat ze in ontzettend veel kwaliteitenen vormen te krijgen zijn. Zelf ben ik een voorstander van biologisch katoen (zeker voor kinder spullen)maar dat is een keus die ieder natuurlijk voor zichzelf moet maken. Voor haken zal katoen zeker een favoriet materiaal blijven, om mee te breien gebruik ik toch liever een ander materiaal
Geschikte projecten
Hieronder heb ik een aantal projectjes verzameld die heel goed geschikt zijn om met katoen te maken:
